Uszkodzenia DNA plemników jako jedna z przyczyn poronień

Autorzy: mgr Barbara Kordalska, Diagnosta laboratoryjny i mgr Edyta Kruzel-Szwaczka, Diagnosta laboratoryjny, Specjalista z laboratoryjnej diagnostyki medycznej, laboratorium diagnostyczne CYTOLAB

Podstawowe badania parametrów nasienia znane są wszystkim pacjentom, którzy starając się o potomstwo odwiedzili choć raz lekarza zajmującego się leczeniem niepłodności. Jednak nie wszyscy słyszeli o innym, równie ważnym badaniu mogącym tłumaczyć przyczyny niepowodzeń posiadania potomstwa – ocenie stopnia fragmentacji DNA plemników.

1. Przyczyny niepowodzeń posiadania potomstwa – ocena stopnia fragmentacji DNA plemników
2. Przyczyny uszkodzeń DNA w plemnikach

Przyczyny niepowodzeń posiadania potomstwa – ocena stopnia fragmentacji DNA plemników

Test ten, podobnie jak podstawowa analiza parametrów nasienia, wykonywany jest u mężczyzn po kilkudniowej abstynencji seksualnej. W badaniu określana jest procentowa zawartość plemników z nieprawidłowym DNA. Uszkodzenia w materiale genetycznym plemników występują u wszystkich mężczyzn, jednak im jest ich więcej, tym zdolność do zapłodnienia mniejsza, a zatrzymanie się rozwoju zarodka lub płodu bardziej prawdopodobne.

Podstawowe badania nasienia oraz ocena stopnia fragmentacji DNA plemników powinny być analizowane równolegle do siebie. W swojej kilkuletniej praktyce nieraz spotykaliśmy się z sytuacją, gdy podstawowe parametry badania nasienia nie odbiegały od ogólnie przyjętych wartości referencyjnych, natomiast plemniki cechowały się znacznymi uszkodzeniami w DNA. Zdarzało się również odwrotnie – przy niewielkich ilościach plemników, ich DNA było w znacznej mierze prawidłowe.

Istnieje wiele metod badania fragmentacji DNA plemników. Większość dostępnych w Polsce testów to badania wykonywane pod mikroskopem. W takich warunkach oglądanych jest maksymalnie kilkaset plemników spośród milionów obecnych w nasieniu. Istnieją jednak metody znacznie dokładniejsze, do których należy cytometria przepływowa – tutaj analizie poddawanych jest 10 000 komórek, co zdecydowanie lepiej pokazuje faktyczny stan uszkodzeń w plemnikach.

Przyczyny uszkodzeń DNA w plemnikach:

• nieprawidłowa dieta ze zbyt małą ilością antyoksydantów,
• brak ruchu,
• używki,
• stres,
• narażenie na promieniowanie, działanie czynników chemicznych, toksyny,
• żylaki powrózka,
• zbyt wysokie temperatury (nadmierne opalanie, gorące kąpiele itp.),
• infekcje ogólnoustrojowe z temperaturą powyżej 39 stopni,
• niektóre leki.

Należy pamiętać, że w wielu przypadkach wprowadzenie tzw. zdrowego stylu życia, odpowiednia suplementacja, znacznie zmniejszają ilość uszkodzeń w DNA.

Procent uszkodzeń materiału genetycznego plemników określany jest skrótem DFI – DNA Fragmentation Index Za wartości najbardziej korzystne uważa się DFI < 15%. Uszkodzenia powyżej 30% zdecydowanie obniżają zdolność do zapłodnienia i bezproblemowego rozwoju zarodka. Znając zakres referencyjny stopnia fragmentacji DNA plemników należy mieć świadomość, że wynik powyżej 30% oznacza bardzo wysoką zawartość uszkodzeń. Nie należy sugerować się tym, iż skoro 30% plemników jest nieprawidłowych, to pozostałe 70% będzie w normie. Tłumaczy się to tzw. efektem wierzchołka góry lodowej – w badaniach laboratoryjnych na jaw wychodzi jedynie część uszkodzeń. Zakłada się jednak, że ten sam typ nieprawidłowości występuje w pozostałej puli komórek – w mniejszym stopniu, lecz wystarczającym żeby obniżyć płodność.

W swojej praktyce mieliśmy do czynienia z uszkodzeniami w DNA powyżej 40%. Często byli to pacjenci, u których naturalnej ciąży nie dało się uzyskać, w procedurach wspomaganego rozrodu zarodki obumierały jeszcze przez transferami lub dochodziło do poronień na wczesnych etapach ciąży. Zawsze w takich przypadkach warto wykluczyć nadmierną fragmentację w DNA plemników jako jedną z przyczyn niepowodzeń w staraniach się o potomstwo.

Tekst powstał we współpracy z Laboratorium diagnostycznym CYTOLAB

Laboratorium diagnostyczne CYTOLAB w swojej ofercie posiada specjalistyczne badania wykonywane metodą cytometrii przepływowej. Specjalizujemy się w badaniach z zakresu diagnostyki niepłodności, immunologicznych przyczyn poronień nawykowych oraz boreliozy.

Zobacz też:

• Najważniejsze badania po poronieniach
• Pomoc i wsparcie po poronieniu
• Prawa rodziców po poronieniu: rejestracja dziecka w USC, pochówek, zasiłek pogrzebowy i skrócony urlop macierzyński